ساعت مچی زنانه و مردانه و اطلاعات عمومی آن

مجموعه اصطلاحات و نام اجزای ساعت مچی

با پیشرفت‌ تکنولوژی و ظهور وسایلی که توان نمایش زمان را دارند، اما هنوز هم ساعت مچی به عنوان وسیله‌ای پرکاربر و ارزشمند شناخته می‌شود. ساعت مچی از مدت‌های طولانی پر کاربردترین وسیله و ابزار بوده است.
با آنکه ساعت مچی وسیله‌ای ساده به نظر می‌رسد اما از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده که به طور بسیار پیچیده‌ای به هم متصل شده‌ و کل آن را تشکیل داده است. درک مکانیسم کاری و نحوه عملکرد یک ساعت و اینکه چه سیستمی به درد چه‌کاری می‌خورد و چه ویژگی‌هایی ارزش پول خرج کردن را دارد، کار ساده‌ای نیست.
ساعت مچی از تاریخچه‌ای طولانی برخوردار است و در هزاران مدل و طرح تولید شده که هر کدام از اینها، اجزا و ویژگی‌های منحصر به فرد خاص خود را دارد. برای اینکه این مقاله تمام این اجزاء را پوشش دهد، تنها اجزای عمومی که تقریباً در تمام ساعت‌ها وجود دارد آورده شده است.

اتوماتیک اصطلاحی است که برای توصیف ساعت مچی مکانیکی به کار برده می‌شود. این ساعت‌ها با حرکت دست یا کوک کنار آن کار می‌کنند.

ساعت های اتوماتیک یکی از محبوب‌ترین‌ها در میان استفاده‌کنندگان است. این ساعت‌ها از حرکت مچ دست استفاده‌کننده به عنوان عامل اصلی کوک استفاده می‌کند و کوک کردن دستی را غیر ضروری می‌کنند. در واقع حرکت عقربه‌های این نوع ساعت توسط یک چرخانه (روتور) انجام می‌شود که با نیروی گرانش حرکات عادی مچ انسان تنظیم می‌شود. نیروی لازم برای کار کردن ساعت به‌وسیله فنر اصلی ساعت (ر.ک. چرخ‌دنگ) تولید می‌شود که به‌وسیله روتوری (ر.ک. روتور) کار می‌کند که در واکنش به حرکت دست می‌چرخد. ساعت اتوماتیکی که به دست بسته نشود، بالاخره نیروی خود را از دست می‌دهد و برای اینکه مجدداً به کار بیفتد باید به دست بسته شود. ساعت‌های اتوماتیک معمولاً بهترین ساخت را دارند – مکانیک آن‌ها به گونه‌ای است که مدت‌های طولانی کار می‌کنند (البته اگر شما تنبل نباشید) و به همین دلیل معمولاً از ساعت‌های مچی معمولی گران‌قیمت‌تر هستند.
ساعت های اتوماتیک به دقت ساعت‌های کوارتز نیستند، این ساعت ها ممکن است در هر روز 10 ثانیه جلوتر و یا عقب‌تر بروند.

بازل و بازل چرخشی تک جهتی

بازل، حلقه‌ای است که روی قاب ساعت قرار می‌گیرد و شیشه یا کریستال را در جای خود نگه می‌دارد. بازل‌های متحرک، کاربردهای دیگری چون نشان دادن زمان سپری شده را دارند و معمولاً بخش‌های زمانی روی آن‌ها مدرج و مشخص شده است.

“بازل چرخشی تک جهتی” که به آن بازل ساعت غواصان هم می‌گویند، برخلاف بازل چرخشی دو جهتی که هم در جهت عقربه‌های ساعت می‌چرخد و هم خلاف جهت آن‌ها، تنها می‌تواند به یک‌جهت بچرخد. بازل‌های چرخشی تک جهتی، مکانیسمی ایمنی هستند و معمولاً در ساعت غواصان دیده می‌شوند که اگر به هر دلیل ضربه بر آن وارد شود، نتواند در جهت عقربه‌های ساعت بچرخد تا زمان گذشته از شیرجه را درست نشان ندهد.

کرونوگراف (زمان‌سنج)

یک ساعت چند کاره است که به شما برای سنجش فواصل زمانی بیشتر کمک می‌کند. ساعت‌های کورنوگراف‌ها سه پنل ریز برای اندازه‌گیریِ ساعت، دقیقه و ثانیه بر روی صفحه‌ی اصلی دارند. این ساعت‌ها به طور همزمان با دو محرک اتوماتیک و کوارتز ساخته می‌شوند.

کورنوگراف‌ها در واقع همان کرونومتر (وقت‌نگه‌دار) است که عقربه ثانیه‌شمار مستقلی دارد و با دو دکمه که در دو طرف کوک ساعت قرار دارند، حرکت کرده و متوقف می‌شود چیزی که قبل از اختراع کرونومتر الکترونیکی برای گرفتن زمان مسابقات اسب‌سواری و هدایت آتش توپخانه از آن استفاده می‌کردند.

شمارنده

شمارنده، صفحه اصلی و بخش ضروری ساعت مچی است. اولین بار در قرن هفدهم میلادی، اعداد روی صفحه شمارنده حک شدند. اما امروزه شمارنده ۱ تا ۱۲ به حدی شناخته شده است که معمولاً اعداد حذف می‌شوند و تنها نشانه‌هایی شبیه به هم روی شمارنده قرار می‌گیرد.

عقربهء فلای‌بک (جهش به عقب)

اولین بار برای خلبان جهت نگه‌داشتن زمان، اختراع شد. این عقربهء ثانیه‌شمار یک کرونوگراف مرکزی است که با فشار دادن دکمه کرونوگراف دوم دوباره روی عدد صفر بازمی‌گردد و مجدداً شروع به کار می‌کند. خوشبختانه اکثر ما برای گذران زندگی آتش مرگ بر سر مردم نمی‌باریم اما عقربه فلای‌بک، حس نوستالژیکی به ساعت‌های خلبانی کلاسیک می‌دهد.

واشر

واشر، درزگیری مکانیکی است که اجزای ساعت را در کنار هم نگه می‌دارد و معمولاً شمارنده و پشت قاب را به هم محکم می‌کند. بااینکه واشر جزء کوچک و بی‌اهمیتی به نظر می‌رسد اما جزء تعیین‌کننده ساعت مچی است. انواع ضخیم و بزرگ آن معمولاً در ساعت‌های بزرگ استفاده می‌شوند و می‌توان انواع دیگری به جنس لاستیکی یا اندازه‌های نازک‌تر و مرغوب‌تر در بازار پیدا کرد.

دریچه آزادسازی هِلیوم

باوجود اینکه این دریچه فقط موضوع صحبت رانندگان است اما ویژگی جالبی است. سابقاً کاربرد دریچه آزادسازی هلیوم، واکنش نشان دادن به تنظیم فشار هوا در غواصی است که هلیوم محصور شده‌ای را که موجب آسیب رسیدن به ساعت می‌شود یا با فشار شیشه با کریستال صفحه آن را از جا بیرون می‌آورد، آزاد می‌کند. این دریچه‌ها برای اولین بار در ساعت‌های مکانیکی غواصی که ویژگی مقاومت در برابر آب/فشار بیشتر از ۳۰۰ متر (۱۰۰۰ فوت) داشتند، به کار برده شد.

روتور

روتور، قطعه‌ای است که در مکانیسم‌های اتوماتیک دیده می‌شود و با نوسان آزادانه به هر دو سمت، فنر اصلی را به کار می‌اندازد. بدون این قطعه، ساعت شما نمی‌تواند نیرو یا تکانش لازم را برای کار کردن به دست آورد.

کریستال یاقوت کبود

ماده‌ای مصنوعی و ضد خش که شمارنده ساعت را پوشش می‌دهد و از صفحه آن محافظت می‌کند. کریستال یاقوت کبود، ماده‌ای سخت و مرغوب است که دو برابر سخت‌تر از شیشه استاندارد و تقریباً سختی آن به‌اندازه الماس است.

تاکی‌متر

معیاری است که در برخی کرونوگراف‌ها وجود دارد و معمولاً روی لبه ساعت چاپ یا روی بازل حک می‌شود. تاکی‌متر برای اندازه‌گیری سرعتِ متوسطِ مسافتِ معینی که طی شده استفاده می‌شود و بر اساس زمانی که طول می‌کشد با آن سرعتِ مسافت ۱ کیلومتر طی شود، واحد آن کیلومتر بر ساعت است. شاید اندازه‌گیری سرعت مهم‌ترین ویژگی ساعت نباشد اما نشان‌دهنده دقت در ساخت ساعت است. تاکی‌متر معمولاً بیش از آنچه فکر کنید مفید است.

ضد آب

ما این ساعت‌ها را به نام ضد آب (Waterproof) می‌شناسیم هرچند که دیگر استفاده از این واژه چندان مرسوم نیست و محصولات صنعتی بر اساس استاندارد IP درجه‌ی مقاومت در برابر آب و یا جلوگیری از نفوذ آن را درجه‌بندی می‌شوند.
اگر ساعت شما ضد آب است و نمی‌دانید در برابر چه مقدار فشار مقاومت می‌کند، به صورت پیش فرض آن را مقاوم در برابر 10 اتمسفر حساب کنید.

ساعتی که ضد آب است می‌تواند به اندازه درجه‌بندی آن در برابر آب مقاومت کند. درجه‌بندی ضد آب کمی اغراق‌آمیز است. اگر ادعا شده باشد که ساعت تا ۳۰ متر ضد آب است، درواقع در برابر افتادن در آب مقاوم است.
رایج‌ترین درجه‌بندی‌ها عبارت‌اند از:

ATM 3 (30m)، ATM 5 (50m)، ATM 10 (100m)

در ATM 3) 30m متر)، ساعت در برابر افتادن در آب مقاوم است اما نباید در آب غوطه‌ور شود.
در ATM 5) 50m متر)، ساعت ضد آب است اما اگر می‌خواهید مدتی طولانی در آب بمانید بهتر است آن را از دست خود بیرون آورید.
در (ATM 10) 100m متر)، ساعت می‌تواند مدتی در آب دوام بیاورد. این ساعت برای انجام فعالیت‌هایی مثل غواصی سطحی مناسب است اما غواصی عمیق با آن توصیه نمی‌شود.

نمایشگر کریستال مایع LCD

ساعت‌های LCD، ساعت‌های دیجیتالی هستند که برای نشان دادن زمان از “نمایشگر کریستال مایع” استفاده می‌کنند. نمایش زمان در این نوع ساعت‌ها به‌صورت اعداد سیاه روی زمینه خاکستری یا اعداد خاکستری روی زمینه سیاه است. نمایشگرهای LCD دارای دو ورقه پولاریزه هستند که محلول کریستال مایع در بین آن‌ها قرار دارد. به دلیل اینکه نمایشگر کریستال مایع به‌جای تولید و بازتاب نور خودش با تغییر نوری که از سطح آن بازتاب پیدا می‌کند کار می‌کند، در مصرف بهینه انرژی، بسیار مؤثر است. ساعت LCD می‌تواند با یک باتری کوچک به مدت یک سال یا بیشتر کار کند.

کوارتز

اگر به دنبال ساعتی هستید که بتوانید با خیال راحت به صحت و درستی آن تکیه کنید، ساعت‌های کوارتز بهترین نوع ممکن است. سیستم کوارتز یک تکنولوژی تقریباً جا افتاده در میان ساعت‌های مچی است که در بازار کل دنیا شناخته شده و معروف است.

در ساعت‌های کوارتز یک باتری با طراحی خاص، یک کریستال کوارتز را به حرکت در می‌آورد که تعداد زیادی ارتعاش در ثانیه دارد. این ارتعاشات با یک تراشه کامپیوتری تبدیل به پالس‌هایی می‌شوند که یک موتور الکترونیکی را می‌راند. موتوری که وظیفه‌ء آن چرخاندن عقربه‌های ساعت است.

کوارتز هم اکنون رایج‌ترین نوع تکنولوژی در ساعت‌های مچی است و به خاطر دقت و ثبات خود بسیار محبوب است. این ساعت‌ها در طول یک ماه تنها ده ثانیه عقب می‌مانند و هر یک یا دو سال یکبار به تعویض باتری نیاز پیدا می‌کنند.

ساعت‌ مکانیکی

تفاوت اصلی ساعت‌های کوک سر خود و مکانیکی، در این است که نوع اول نیازی به تنظیم برای آغاز به کار ندارد اما انواع مکانیکی ضرورتاً به کوک دستی نیاز دارند. اگر این ساعت‌ها خوب کوک شده باشند، تا 40 ساعت بی‌وقفه کار می‌کنند. هر چند که این ساعت‌ها چندان در بازار ساعت ایران شناخته شده نیستند.

دیگر اصطلاحات عمومی

تقویم دائمی
ساعتی که دارای تقویم دائمی است بدون نیاز به تنظیم می‌تواند روز، ماه، تاریخ و در برخی موارد فاز ماه را هم نشان دهد، حتی در سال کبیسه. البته این سیستم تا سال ۲۱۰۰ تنظیم شده است.

چرخ دنگ
چرخ دنگ، قلب تپنده ساعت مچی مکانیکی است. مکانیسمی است که حرکت فنر اصلی (نوار فلزی مارپیچ درون ساعت) را کنترل می‌کند و امکان حفظ زمان را به ساعت می‌دهد.

انرژی جنبشی
انرژی جنبشی به تکنولوژی نسبتاً جدیدی اشاره دارد که به حرکت اتوماتیک کوارتز معروف است. این انرژی جنبشی که سردمدار آن برند ژاپنی سیکو در اواخر دهه ۸۰ بود، حرکت خودکار دارند و به‌جای باتری از مکانیسم حفظ زمان کوارتز استفاده می‌کنند.

حرکت مکانیکی
حرکت مکانیکی برخلاف حرکت‌های کوارتز به‌جای باتری از انرژی فنر اصلی استفاده می‌کند. این فنر، انرژی را ذخیره می‌کند و از طریق مجموعه‌ای از چرخ‌دنده‌ها و فنرها که آزادسازی انرژی را تنظیم می‌کنند، انرژی را منتقل می‌کند. ساعت‌های مکانیکی در سال‌های اخیر محبوبیت زیادی به دست آورده‌اند و علت اصلی آن سطح بالای مهارتی است که در ساخت آن به کار برده می‌شوند.

بند ساعت ناتو
بند ساعتی است که از نایلون ساخته شده است. نایلون برای ساخت بند ساعت‌هایی به کار می‌رود که نه‌تنها بادوام بلکه مقرون‌به‌صرفه هم هستند.

صدف
صدف، مشخصه ثبت‌شده برند رولکس است که مجموعه برند ساعت‌هایی است که پوشش ضد آب دارند. مرسدس گلایتس در ۲۱ اکتبر سال ۱۹۲۷ هنگام شنا در کانال مانش، ساعت صدف رولکس را به دست داشت. او اولین زنی بود که از این کانال عبور کرد.

حرکت کوارتز
حرکت کوارتز معمولاً دقیق‌تر از حرکت مکانیکی است. کوارتز حرکتی الکترونیکی است که با کریستال کوارتز ساخته می‌شود و وقتی جریان الکتریکی به آن منتقل شود کار می‌کند. برندهای روندای سوییس و میوتای ژاپن، نام‌های بزرگ این تکنولوژی در بازار جهانی هستند.

لرزش
فرکانس، سرعتی است که در آن ساعت تیک‌تاک می‌کند. این فرکانس با تعداد شبه نوساناتی که فنر تعادل در یک ساعت تولید می‌کند(یا لرزش در ساعت)، اندازه‌گیری می‌شود. این امر درنهایت دقت ساعت را تعیین می‌کند: هرچه فرکانس بالاتر باشد، احتمال بی‌نظمی‌ها را کاهش می‌دهد. تا دهه ۵۰، ساعت‌های مچی اکثراً در فرکانس ۱۸۰۰۰ لرزش در ساعت کار می‌کردند؛ بعداً فرکانس‌های بالاتر به کار گرفته شد تا درصد بی‌نظمی‌ها کاهش یابد. امروزه، بیشتر فرکانس ۲۸۸۰۰ لرزش در ساعت به کار برده می‌شود که استاندارد دقت خوبی دارد و مشکلات روانکاری کمتری نسبت به فرکانس‌های بالا مثل ۳۶۰۰۰ لرزش در ثانیه دارد.

تایمر قایق
یک تایمر شمارش معکوس است که فواصلی تا ۱۵ دقیقه دارد و به قایق‌های معمولی و مسابقه امکان می‌دهد تا در زمان مناسب برای عبور از خط شروع به مکان موردنظر برسند.

ساعت زولو
اصطلاح ارتشی برای ساعت گرینویچ (GTM).